W naszym mieście można spotkać wiele gatunków sosen. W załączeniu zdjęcia z ulicy Piłsudskiego i ulicy Krasickiego.
Sosny należą do rodziny: Sosnowate (Pinaceae). Na świecie znanych jest około 80 gatunków sosen.
Najbardziej znane to :
sosna pospolita (Pinus sylvestris),
sosna wejmutka (Pinus strobus),
sosna czarna (Pinus nigra),
sosna oścista (Pinus aristata),
sosna Armanda (Pinus armandii),
sosna Banksa (Pinus banksiana),
sosna limba (Pinus cembra),
sosna wydmowa (Pinus contorta),
sosna himalajska (Pinus griffithii),
sosna Jeffreya (Pinus jeffreyi),
sosna koreańska (Pinus koraiensis),
sosna dalmatyńska (Pinus leucodermis),
sosna kosówka (Pinus mugo),
sosna drobnokwiatowa (Pinus parviflora),
sosna rumelijska (Pinus peuce),
sosna żółta (Pinus ponderosa),
sosna sękata (Pinus attenuata),
sosna bośniacka (Pinus leucodermis),
sosna smołowa (Pinus rigida)
sosna Schwerina (Pinus Schwerina).
Najczęściej spotykana jest sosna pospolita (Pinus sylvestris ) i sosna czarna
(Pinus nigra).
Oto kilka słów o sośnie pospolitej:
Sosna pospolita zajmuje 67% powierzchni leśnej kraju i jest podstawowym gatunkiem lasotwórczym , spotykanym powszechnie w każdych warunkach środowiska. Zajmuje różne tereny, od ubogich piaszczystych gleb, przez bagna, aż po żyzne siedliska.
Korona sosny ma kształt parasolowaty, a pień pokryty jest czerwonobrązową przechodzącą w żółtą, łuskowato spękaną korą. Kora łuszczy się warstwami.
Dolna część pnia ma grubą korę, wielobocznie popękaną, a w górnej partii łuszcząca się cienkimi płatkami. Sosna jest gatunkiem jednopiennym. Jasnożółte kwiaty męskie zebrane są w wąsko stożkowate kotki, a kwiatostany żeńskie mają postać jajowatych, czerwonawych szyszek.
Sosna jest rośliną wiatropylną. Ważnym jest fakt , że 60-letnia sosna produkuje w ciągu doby tyle tlenu, ile wynosi dobowe zapotrzebowanie tlenu dla 3 osób, to jest około 1350-1800 litrów. Sosna pospolita jest wysokim i okazałym drzewem iglastym, przyjmującym na starość nieregularny, często
bardzo ciekawy i malowniczy pokrój.
W młodości drzewo przypomina budową „choinkę”, ale z biegiem lat jego pokrój staje się coraz mniej regularny. Pień dorosłej sosny rosnącej w zwarciu jest wysoki i prosty, u drzew rosnących samotnie na pewnej wysokości często dzieli się (rozwidla) na grube, nieregularnie powyginane konary.
Wąskostożkowa w młodości korona sosny w wieku starszym przyjmuje nieregularny kształt, stając się wysoko sklepiona, kopulasta albo parasolowata, bez wyraźnie zaznaczonego wierzchołka, u drzew rosnących samotnie korona jest szeroka i rozłożysta. Sosna pospolita ma system korzeniowy palowy, najgłębszy ze wszystkich krajowych drzew iglastych co umożliwia dużą stabilność drzewa nawet na piaskach i żwirach. Korzeń główny sosny może sięgać nawet do 3m głębokości. Młode pędy sosny są nagie, początkowo jasnozielonkawe, gładkie i lekko połyskujące, wyprostowane pionowo w górę a
później stają się zielonoszare do szarobrunatnych, odchylające się na boki. Przyrosty roczne sosny mogą osiągać nawet ponad 50cm długości, a pąki są podługowate lub jajowate, delikatnie zaostrzone, długości około 1cm.Liście – igły są szpilkowate, stosunkowo długie i cienkie, długości 4-8cm, szpiczaste, nieco spłaszczone, często skręcone wokół osi, niebiesko lub szarozielone, z dwoma podłużnymi, bardzo delikatnymi, jaśniejszymi paskami i pokrywają się woskowatym nalotem. Na krótkopędach igły zebrane w pary, na długopędach pojedyncze. Pary igieł u sosny są rozmieszczone na gałązkach promieniście i prostopadle do ich osi co powoduje charakterystyczny dla sosen efekt wizualny
„grubych gałązek”. Roślina zimozielona a trwałość igieł 3-6 lat.
Kwiaty sosny są rozdzielnopłciowe, rozmieszczone jednopiennie, wiatropylne i zebrane w szyszeczki. Męskie szyszeczki skupione są w gęste grupy u nasady długopędów pojawiających się w danym roku, są walcowate albo podłużnie jajowate, małe – długości 5-8mm, o kolorze siarkowożółtym oraz kwitną przez krótki okres. Natomiast żeńskie szyszeczki stojące na wierzchołkach pędów, są pojedyncze lub zebrane po 2 (rzadko 4) sztuki, jajowate, długości ok. 5mm, ciemnoczerwone, purpurowe lub fioletowe, z czasem stają się żółtawozielone i kwitną w V-VI. Sosna zwyczajna zaczyna intensywnie pylić dopiero około połowy maja. Sosna zwyczajna to drzewo nie tworzące owoców (roślina nagonasienna). Szyszki pojedyncze lub zebrane są po 2-3 sztuki, zwisające (rzadko stojące) na krótkich szypułkach, szerokojajowate, stosunkowo krótkie i grube, długości 3-7cm, najpierw ciemnozielone, potem (w kolejnych latach) szarobrązowe lub brunatne do czarniawych. Łuski szyszek są zdrewniałe, grube i długie, na końcach zaopatrzone w rombowate, jasnobrązowe tarczki. Na każdej łusce nasiennej znajdują się dwa półksiężycowato oskrzydlone nasiona.
Nasiona są roznoszone przez wiatr, ptaki dla których stanowią pożywienie.Nasiona dojrzewają jesienią następnego roku po wytworzeniu szyszki, a wypadają kolejnej wiosny. Szyszki opadają w całości. Sosna zwyczajna jest drzewem o niewielkich wymaganiach glebowych, światłolubnym, najlepiej rosnącym na stanowiskach w pełni nasłonecznionych (na zacienionych szybko traci igły), odporna na mrozy. W związku z głębokim systemem korzeniowym znosi suszę. Drzewo stosunkowo długowieczne, szybko rosnące. Pod względem tempa wzrostu spośród rodzimych w Polsce drzew iglastych ustępuje jedynie
modrzewiowi. Niezwykle ważne drzewo leśne, odgrywające wielką rolę w kształtowaniu ekosystemu i klimatu.
Najczęściej występujące choroby sosny:
Choroby sosny mogą dotykać zarówno młode drzewka, jak i wieloletnie.
Choroby atakują zwykle określoną część drzewa – korzenie, pnie, pędy, nasiona czy igły. Patogeny atakujące sosnę, wywołując wiele szkód, w szczególności w monokulturach, czyli lasach sosnowych, gdzie mogą się szybko rozprzestrzeniać na kolejne drzewa, obniżając ich wartość gospodarczą i prowadząc je do obumierania. Najgroźniejsze są choroby korzeni sosny, choć i inne mogą być dla niej zabójcze. Najkorzystniejszym, a zarazem chroniącym przed chorobami są soliteralne stanowiska sosny zwyczajnej.
Najpopularniejsze choroby sosen to m.in.:
Osutka sosny
Osutka lub osutki sosen to grupa chorób wywołana m.in. przez działalność grzyba pasożytniczego Lophodermium pinastri. Najczęściej do infekcji zachodzi, jeśli zima była łagodna, a po niej następuje wilgotna wiosna. Objawem osutki sosny są żółte lub brązowe przebarwienia igieł. Początkowo mają one postać pasków na obwodach igieł, a później pokrywają ulistnienie w całości, przez co igły odpadają. Patogeny zagrażają sosnom młodszym niż 5 lat.
Skrętak sosny
Jest chorobą atakującą tegoroczne, główne lub boczne pędy sosny zwyczajnej. Jest to groźne dla szkółek i upraw młodych sosen. Przyczyną powstania choroby jest rdza dwudomowa, pełnocyklowa Melampsorapinitorqua pasożytująca na sosnach.
Zamieranie pędów sosny
Pędy sosny atakowane są przez patogeny – grzyby, m.in. Gremmeniellaabietina, Cenangiumferruginosum, Sphaeropsissapinea. Choroba może rozwijać się w różnych stadiach wzrostu drzewa. Objawem choroby jest nerkoza dotykająca wierzchołki młodych pędów, a następnie korę starych gałązek. Igły nie są zielone, a słomkowożółte, czerwone lub brązowe. Chore pędy odpadają wraz z igłami.
Obwar sosny
Choroba ta znana jest również pod nazwą : rdza kory zwyczajnej, osmół czy suchoczub, z uwagi na wysychanie górnych pędów drzewa. Sprawcą choroby jest grzyb rdzawnikowy.
Huba sosny
Chorobę tą powoduje czyreń sosnowy prowadząc do zgnilizny najcenniejszych partii drzewa.
Rdza wejmutkowo-porzeczkowa
Rdza sosny jest spowodowana działalnością grzybów dwudomowych – Cronartium ribicola, przenoszącej się na sosnę wejmutkę z porzeczki czarnej, stąd też nazwa choroby. Jej objawem są żółte plamy na igłach, a w drugim roku po zakażeniu, drzewo ma pomarańczowe przebarwienia na korze.
Szkodniki
Borecznik rudy – owad – błonkówka zasiedlający przeważnie młode drzewka (także innych sosen) składając jaja przy brzegach igieł. Larwy wylęgają się na wiosnę i przez maj i czerwiec zjadają stare igły, pozostawiając młode pędy. Wpływa to hamująco na rośliny.
Ochojnik sosnowy – żerując na roślinie powoduje masowe żółknięcie i opadanie igieł. Walkę ze szkodnikiem należy rozpocząć już na przedwiośniu. Ochojnik sosnowy żeruje na dolnej stronie igieł wysysając zawartość komórek, co powoduje pojawienie się na igłach rozległych żółtych plam.
Miodownica szpilkowa bura – jest kolejnym szkodnikiem sosny pojawiającym się na młodych przyrostach majowych sosny. W wyniku jej żerowania igły żółkną i opadają.
Zwójka sosnóweczka – to motyl, którego larwy żerują wewnątrz młodych pędów sosny, powodując ich zasychanie i wyginanie w charakterystyczny sposób. Te gąsienice na sośnie na początku minują nasady igieł, a potem wgryzają się w pąki, gdzie żerują do późnej jesieni i zimują, by w marcu dostać się do wierzchołkowego pędu. Gąsienice dojrzewają w czerwcu, pod koniec miesiąca po przepoczwarczeniu pojawiają się motyle.